بررسی توانهای اکوتوریستی موثر در تقویت جاذبه های گردشگری کوهستان (مطالعه موردی کوه دماوند)

بسیاری از جوامع و کشورهای کوهستانی (دارای کوهستان) در دنیا، اکوتوریسم را به منظور اصلاح، بهبود و کاهش مسایل زیست محیطی و معضلات ناشی از توسعه نیافتگی ترویج و توسعه داده¬اند. اکوتوریسم در کوهستانها موجب ارتقاء و تشویق رفتار توریسمی مسئولیت پذیرانه، حفظ و بقای مکانهای طبیعی حیات وحش و اکوسیستمها، شناخت فرهنگ محلی و شیوه¬های زندگی سنتی و در نهایت طرح ریزی اشکال پایدار و مناسب زندگی برای مردم و افرادی که در نواحی و جوامع دور دست زندگی می کنند، خواهد شد. در این پژوهش کوهستان دماوند به عنوان مورد مطالعه انتخاب شده با توجه به اینکه دماوند به عنوان بلند ترین قله خاورمیانه، با داشتن 20 گونه گیاهی " اندمیک " انبار ذخیره تنوع زیستی محسوب می شود همچنین تنها یک اثر طبیعی نیست از جنبه های دیگر نظیر زمین شناسی نیز بسیار با اهمیت است. و قابلیت ثبت جهانی را نیز دارا است. و بایستی مشکلاتی که در راه ثبت جهانی آن وجود دارد بر طرف گردد. لذا در این مطالعه به تحلیل وضعیت کنونی و کلی توانهای اکوتوریستی کوهستان دماوند و نیز شناسایی شاخصهای موثر بر تقویت اکوتوریسم کوهستان دماوند پرداخته تا با شناخت آن، راهکارهای کاربردی برای تقویت اکوتوریسم کوهستان در این کوه ارائه گردد. بعد از شناسایی شاخصهای لازم پرسشنامه ای با 9 شاخص طراحی شد و بین گردشگران کوهستان دماوند توزیع شد پس از تایید روایی و پایایی پرسشنامه تحقیق، بررسی فرضیه¬های تحقیق درخصوص عوامل موثر در تقویت اکوتوریسم کوهستان حاکی از این بود که که از دیدگاه گردشگران مورد بررسی، شاخصهای شناسایی شده برای تقویت اکوتوریسم کوهستان دارای تاثیرگذاری معنادار است. و با استفاده از این شاخصها مشخص شد که دو مولفه قابلیتهای اکوتوریستی و آموزش عامل تقویت اکوتوریسم کوهستان می باشد یعنی هر چه میزان این دو مولفه بالاتر باشد میزان تقویت و رشد اکوتوریسم کوهستان دماوند نیز بالاتر می باشد. بخش قابلیتهای گردشگری از پنج فاکتور جاذبه، دسترسی، اقامتگاه، فعالیت و امکانات رفاهی که شرایط لازم برای یک مقصد گردشگری است نشات گرفته است و آموزش از دو فاکتور آموزش رسمی و غیر رسمی نشات گرفته است. در پایان تحقیق راهکارهایی همانند تلاش برای طراحی و ثبت پارک ملی دماوند، تدوین طرح جامع برای گردشگری کوهستان با استفاده از تجربیات کوهنوردان و جوامع محلی، آموزش راهنمایان کوهستان و الگوبرداری از دوره های مشابه در کشورهای موفق در امر راهنمایان، تاسیس شرکت توسط مردم محلی برای رونق گردشگری و ارائه خدمات و تسهیلات به گردشگران و طراحی شناسنامه و نقشه جامع برای کوهستان دماوند ارائه گردید که امید است با عمل به آنها تقویت و رشد اکوتوریسم کوهستان دماوند را شاهد باشیم.